Psychologia

lękowe zaburzenie z grupy zaburzeń nerwicowych, często mylone z nadmierną nieśmiałością, w którym chory odczuwa lęk wobec wszystkich lub niektórych sytuacji społecznych. Lęk dotyczący kontaktów z innymi ludźmi powoduje znaczne ograniczenia życiowe u osób z tym zaburzeniem. Fobia społeczna jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych. Przez niektórych naukowców uznawana za chorobę cywilizacyjną. Jej pierwsze objawy pojawiają się z reguły w okresie dojrzewania, w grupie wiekowej od 17. do 30. roku życia. Jako przyczyny tego zaburzenia podaje się czynniki genetyczne, psychologiczne, społeczno-kulturowe i neurobiologiczne. Najbardziej typowymi objawami fobii społecznej są uporczywy lęk (obawa przed nienormalnym zachowaniem się wśród ludzi, ośmieszeniem lub kompromitacją), czerwienienie się, drżenie rąk i mięśni, przyspieszone bicie serca, nadpotliwość, duszności. Prowadzi ona zwykle do znacznego wycofania z relacji społecznych. Fobia społeczna jest zaburzeniem niepsychotycznym. Człowiek dotknięty tym zaburzeniem może przypominać osobę z cechami nieśmiałości, jednak w wypadku fobii społecznej główną różnicą jest występowanie bardzo silnego unikania sytuacji społecznych oraz cierpienia, spowodowanego wpływem zaburzenia na kontakt z innymi ludźmi. Osoby z fobią społeczną są mało towarzyskie i skryte, uskarżają się na brak tematów do rozmów oraz uważają się za osoby nieatrakcyjne. Niekiedy może występować u nich skłonność do nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, które doraźnie zmniejszają odczucie lęku. Osoby dotknięte fobią społeczną bardzo często rezygnują z życia towarzyskiego, a niekiedy ograniczają też wyjścia z domu do niezbędnego minimum, ponieważ poza najbliższymi krewnymi i znajomymi kontakty z innymi ludźmi wywołują u nich lęk. Ze względu na trudności w kontaktach międzyludzkich osoby takie mogą prędzej szukać kontaktu z innymi ludźmi poprzez Internet. Niektórzy chorzy z fobią społeczną są w stanie zapanować nad swymi objawami i tłumią lęk w sobie, na zewnątrz sprawiając tylko wrażenie introwertyków, ludzi spokojnych i opanowanych. Rzadziej manifestują radość i swobodne zachowanie, bardziej typowa jest ich powaga i nadmierne kontrolowanie mimiki i zachowania. Osoby cierpiące na fobię społeczną:

Wiele codziennych spraw (załatwienie czegokolwiek w urzędzie czy banku, wizyta u lekarza, zakupy w sklepie innym niż samoobsługowy, umówienie się z kimś) jest dla osób cierpiących na fobię społeczną prawdziwą torturą.

W momencie, gdy człowiek dotknięty tym zaburzeniem jest narażony na ekspozycję społeczną, mogą u niego wystąpić następujące objawy somatyczne:

Objawy te mogą narastać nawet do rozmiarów lęku panicznego, jeśli chory nie wycofa się z sytuacji w porę. Obawa przed tym często powoduje niezrozumiałe dla innych zachowania, które z zewnątrz mogą wyglądać jak tchórzostwo.

Bardzo często osoby cierpiące na fobię społeczną, występowanie objawów somatycznych określają jako swój główny problem w tym zaburzeniu.

Histroniczne zaburzenie osobowości nazywane jest inaczej potocznie osobowością histeryczną. Charakteryzuje się pobudliwością, chwiejnością emocjonalną, nadmierną reaktywnością i dramatyzacją własnej osoby, właściwy dla osób pragnących zwracać uwagę innych, uwodzących, niedojrzałych i zależnych. W DSM-III (APA, 1980) zrezygnowano z  określenia osobowość histeryczna i umi eszczono HZO wśród zaburzeń Osi II. Zmiana ta służyć miała uniknięciu historycznych konotacji terminu „histeria”, jak również sugestii obecności symptomów konwersyjnych. Zaburzenia osobowości składające się na drugą wiązkę (HZO, narcystyczne, antyspołeczne i borderline) charakteryzuje dziwaczność i ekscentryczność. HZO zdefiniowano jako trwały wzorzec cech ujemnie wpływający na społeczne i zawodowe funkcjonowanie jednostki i przyczyniający się do subiektywnego  cierpienia .Wyłonione kategorie diagnostyczne skupiono w dwóch grupach opisujących: a) przesadnie dramatyczne, reaktywne, w sposób nadmierny wyrażane zachowanie (dramatyzacja siebie, nieustanne zwracanie uwagi, potrzeba aktywności i pobudzenia, silne reakcje na błahe wydarzenia, irracjonalne wybuchy gniewu i furii), b) zakłócenia w relacjach interpersonalnych (sprawianie wrażenia osoby płytkiej i nieszczerej, choć powierzchownie ciepłej i uroczej; egocentryzm, folgowanie sobie, nieuwzględnianie innych, powierzchowność, roszczeniowość, zależność, bezradność, stałe domaganie się otuchy, skłonność do manipulacji poprzez groźby, gesty i próby samobójcze). Osoba z tą osobowością lubi słyszeć komplementy i pochwały. Jest czarująca a także skłonna do flirtowania. Zwraca uwagę na wygląd i dba o siebie. Mimo że bywa impulsywna, zdolna jest odroczyć zaspokojenie. Chociaż lubi pozostawać w centrum uwagi, potrafi ustąpić z centralnej pozycji i zająć miejsce widza. Jej styl wypowiedzi jest adekwatny pod względem ogólności i konkretności. Jest skłonna do poszukiwania wrażeń, pełna życia i wylewna w okazywaniu uczuć. Choć reaguje w emocjonalny sposób, to kontroluje emocje bardziej adekwatnie od osób z HZO. Rozpoznawanie osobowości histronicznej jest utrudnione ponieważ jej objawy współgrają z objawami dotyczącymi innych zaburzeń tworząc zespoły lękowe, fobiczne, obsesyjno-kompulsyjne, somatoformiczne, dysocjacyjne, zaburzeń nastroju i nadużywania substancji. Odpowiedzią na problemy diagnostyczne wynikające ze zróżnicowania nasilenia cech składających się na HZO, jak również ze współwystępowania tego zaburzenia z innymi zaburzeniami osobowości, jest kategoria spektrum SPH. Podejście to pozwala na bardziej szczegółowy niż kategoria stylu osobowości opis wariantów osobowości, spośród których dopiero skrajny wariant – zaburze11. Histrioniczne 206 zaburzenie osobowości nie histrioniczne – spełnia kryteria DSM-IV TR. Cechy obserwowalne w wariantach spektrum ujęto w 4 sferach: intrapsychicznej, behawioralnej, fenomenologicznej i biofizycznej. Wśród osób o umiarkowanie zaburzonym wariancie SPH (zaspokajający typ osobowości) wyodrębniono dwa typy: teatralne oraz infantylne. Jednostki zaspokajające teatralne są afektowane, zmanierowane, w karykaturalny sposób żądne uwagi, romantyczne i skłonne do dramatyzowania. Brak im stałości „ja” i skłonne są traktować siebie jak towar. Starając się sprostać oczekiwaniom innych i zachować atrakcyjność, próbują odczytywać ich motywy i odzwierciedlać to, co dla nich satysfakcjonujące. Osoby zaspokajające infantylne są napięte i skłonne do przywierania. Cechuje je silna zależność od innych i domaganie się przywiązania. Ich równowaga wewnętrzna zależy od stałego potwierdzania ich wartości przez innych. W dziecinny sposób grymaszą, formułują roszczenia, dąsają się i awanturują. Są niestabilne emocjonalnie, nieprzewidywalne, drażliwe i irracjonalne, a skrajne emocje wyrażają naprzemiennie lub równocześnie. Mogą skarżyć się na brak troski ze strony innych, niesprawiedliwość i nieszczerość. Wśród jednostek reprezentujących poważny wariant SPH (HZO) wyróżniono histrioniczne nieszczere oraz wzburzone. Pierwsze z nich cechuje zdolność do wywierania dobrego wrażenia, nawiązywania kontaktów oraz tworzenia fasady szczerości i towarzyskości. Są egocentryczne, skłonne do niedotrzymywania obietnic, oszustw, a także zachowań impulsywnych i łamania norm. Osoby o wzburzonym HZO są kapryśne i chwiejne emocjonalnie. Są powierzchownie życzliwe i towarzyskie, a zarazem niedojrzałe społecznie i wrażliwe na krytykę. Nie panują nad emocjami, dramatycznie reagując na rzekome prowokacje atakami gniewu i wściekłości. Osobowość teatralna stanowi przykład podstawowego wzorca histrionicznego, pozostałe zaś warianty obrazują odchylenie od wzorca: osoby wzburzone i infantylne łączą w sobie cechy HZO i ZOB, a nieszczere – cechy HZO i osobowości antyspołecznej. Przedstawiony w DSM-IV TR obraz HZO odbiega od tradycyjnie rozumianej osobowości histerycznej, przypominając raczej obraz kliniczny ZOB (pozbawionej gniewu) czy NZO. Należy do grupy zaburzeń osobowości o cechach organizacji borderline. Wyodrębnienie przez Marmora dwóch typów histerii – bardziej edypalnej i bardziej oralnej. osobowość histeryczna w większym stopniu wiąże się z problemami właściwymi dla fazy fallicznej, histrioniczna zaś bardziej dotyczy problemów oralnych. Relacje osób histrionicznych mają zatem charakter diadyczny i uruchamiają silny lęk separacyjny. Przyjmuje się, że osoba histrioniczna doświadcza w fazie oralnej deprywacji, wskutek której doznaje rozczarowania matką i – funkcjonując na poziomie obiektów częściowych – zrównuje ojcowski penis z matczyną piersią. Utrzymując infantylną relację z ojcem, orientuje się, że zyskuje jego uwagę dzięki zalotnym gestom i teatralnej ekspresji emocji. W miarę dojrzewania unika zagrażających kazirodczych impulsów, represjonując genitalną seksualność. W przypadku histrionicznych mężczyzn dochodzi do erotyzacji obiektu doświadczanego jako niedostępny wskutek wczesnej separacji i wykształcenia fantazji relacji matki z innym, wybranym przez nią mężczyzną. Mężczyźni tacy, podobnie jak histrioniczne kobiety, starając się utrzymać pozycję obiektu pragnienia innego, nieustannie poszukują nowych relacji bądź zachowują wierność matce i wybierają celibat. Prawdopodobieństwo rozwoju HZO jest istotnie większe u osób skłonnych do czujności i reakcji. Silna stymulacja w okresie niemowlęcym sprzyja wykształceniu tendencji do orientacji na świat zewnętrzny i na zewnętrzne wzmocnienia. Proces uczenia przebiega w specyficznych warunkach cechujących się: minimalną obecnością wzmocnień negatywnych (rzadkość kar), zależnością wzmocnień pozytywnych od zachowywania się w sposób aprobowany przez rodziców (nagroda tylko za to, co podziwiane) oraz nieregularnością wzmocnień pozytywnych. Odróżnia ich natomiast sposób radzenia sobie polegający na przyjęciu pragmatycznej postawy zapewniania sobie opieki i innych potrzeb poprzez zyskiwanie uwagi i aprobaty otoczenia. Osoby te uczą się, że nagroda nie wynika z samego zachowania (nieregularne nagrody), lecz zależy od aprobaty i osądu ich wysiłków przez innych. Wśród zniekształceń poznawczych typowych dla stylu myślenia osób z HZO uwagę zwraca skłonność do myślenia w kategoriach czarno-białych i wyciągania skrajnych wniosków. Ponadto osoby te, skupiając się raczej na emocjonalnym przeżywaniu sytuacji niż na logice i analizie detali, mają tendencję do nadmiernego uogólniania interpretacji zdarzeń. Zdaniem Millona rozwojowi HZO sprzyjają dwie cechy życia rodzinnego: histrioniczne modele wychowawcze oraz rywalizacja między rodzeństwem. Osoby histrioniczne nie potrafią inicjować działań niezależnie od innych. Są one nadwrażliwe na zmiany standardów i oczekiwań, nieustannie czujne i skłonne do natychmiastowej adaptacji do sytuacji. Pozbawione silnych standardów wewnętrznych, które wyznaczałyby kierunek ich postępowaniu, oraz przekonania o swoich kompetencjach i samowystarczalności, a przy tym nieustannie narażone na lęk przed odrzuceniem, osoby z HZO nie potrafią samodzielnie kierować własnym życiem i czują się skazane na towarzyszenie innym.

Zaburzenia lękowe to bardzo szeroki temat. Według ICD-10 zaburzenia te dzieli się na:
1.Fobie (F40)
agorafobia (F.40.0)
fobia społeczna (F40.1)
fobie specyficzne (F40.2)
2. Inne zaburzenia lękowe (F41)
3. Zespół lęku panicznego (F41.0)
4. Zespół lęku uogólnionego (F41.1)
5. Mieszane zaburzenia lękowo-depresyjne (F41.2)
6. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (F42)
7. Zaburzenie z przewagą myśli (obsesji) czy ruminacji natrętnych (F42.0)
8. Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (kompulsje) (F42.1)
9. Myśli i czynności natrętne, mieszane (F42.2)

W pierwszej części zostanie omówiony pierwszy punkt.

FOBIA
Termin wywodzący się z grec., oznaczający obawę, strach lub przerażenie; zgodnie z tą etymologią poszczególne fobie mają dodane różne greckie określniki tego rdzenia, np. pyrofobia = fobia ognia, nyktofobia = fobia nocy. W typowym postępowaniu psychiatrycznym zaklasyfikowanie jakiejś reakcji czy zachowania jako fobii uwarunkowane jest występowaniem kilku czynników, m.in. stały i intensywny lęk, nieodparta potrzeba ucieczki bądź unikania przedmiotów lub sytuacji wyzwalających reakcję fobijną; ponadto lęk musi być irracjonalny oraz niezgodny ze zdrowym osądem.

AGORAFOBIA
To inaczej lęk przed otwartą przestrzenią. Termin ten określa także lęk związany z przebywaniem w tłumie lub miejscu, z którego nie jest tak łatwo wydostać się. Agorafobii towarzyszą zazwyczaj napady lęku panicznego, co powoduje paraliż w umyśle i unikanie takich miejsc jak sklepy, jazda tramwajem czy autobusem. Czy agorafobia może być przyczyną pojawienia się depresji? Niestety tak. Paniczny strach i lęk ogranicza w codziennym funkcjonowaniu co może powodować myśli obniżające samopoczucie i swoją wartość np. „Nie dam rady”, „Nie nadaje się do niczego”
Przyczyn agorafobii może być kilka. Zwykle mają one związek z niewystarczająco dobrymi kompetencjami radzenia sobie z różnymi życiowymi sytuacjami i z głęboko zakorzenionym przekonaniem „nie poradzę sobie”. Fobia ta objawia się także u osób, które przez długi czas były poddawane czynnikom stresogennym. które przez długi czas w dzieciństwie były wystawiane naczynniki stresogenne albo wychowywane przez osoby o niskich kompetencjach radzenia sobie z lękiem, realizującymi strategie unikowe. Agorafobia może dotknąć osoby, które w dzieciństwie zostały przeciążone dźwiganiem lęków, które przerzucali na nie opiekunowie. Nie można też pominąć czynnika genetycznej podatności na lęk.

Typowe objawy agorafobii

Unikasz:

·          tłumu,

·          miejsc publicznych,

·          samotnych podróży,

·          przebywania z dala od domu.

W wymienionych wyżej sytuacjach odczuwasz:

·          przyspieszone bicie serca, pocenie się, drżenie, suchość w ustach, nudności?

·          uderzenia gorąca, dreszcze, poczucie drętwienia lub swędzenia?

·          utrudnione oddychanie, dyskomfort w klatce piersiowej?

·          masz wrażenie, że coś zalega w gardle i nie możesz tego przełknąć, jakbyś się dławił?

·          zawroty głowy, utratę równowagi, masz wrażenie omdlewania

·          poczucie odrealnienia (przedmiotów, siebie samego)?

·          lęk przed utratą kontroli, zwariowaniem, śmiercią?

Agorafobię można wyleczyć za pomocą psychoterapii.Efekty leczenia widać często już po kilku sesjach. W leczeniu agorafobii najważniejszą rolę odgrywa zrozumienie mechanizmu działania lęku. Początkiem leczenia agorafobii jest nauczenie się rozpoznawania objawów wywołanych przez lęk.

FOBIA SPOŁECZNA

Przeżywa ją znaczna część ludzi w różnych sytuacjach i z niejednakowym nasileniem. Odczuwany jest wtedy duży dyskomfort w obecności innych ludzi, którzy potencjalnie mogliby nas krytykować czy oceniać. To sprawia wycofanie się z kontaktów z innymi ludźmi.
 Korzeni poszukuje się we wczesnych doświadczeniach życiowych, w przekonaniach, jakie kształtują się wtedy na temat samego siebie i ludzi dookoła, silnie wiąże się z niskim poczuciem własnej wartości. Lęk społeczny bierze się z założenia, że otoczenie skrytykuje nas, nasz wygląd, nasze zachowanie, sposób myślenia. Jednocześnie oceniamy bardzo nisko nasze umiejętności radzenia sobie w takiej sytuacji. Co gorsza, im silniejsza potrzeba aprobaty, czy też przynależności do danej grupy, tym lęk przed spodziewanym odrzuceniem będzie zapewne większy.
Objawy fobii społecznej mogą się pojawiać każdorazowo w obecności innych ludzi, bądź tylko w pewnych okolicznościach. Będą to na przykład rozmowy z ważną dla nas osobą, zabieranie głosu w obecności szerszego grona osób, jedzenie obiadu w restauracji, zwrócenie się do sprzedawcy w sklepie, czy nawiązywanie nowych znajomości.

W sytuacjach wywołujących lęk:

·          czerwienisz się, lub bledniesz

·          drżysz lub sztywnieje całe ciało

·          masz zawroty głowy,

·          odczuwasz nudności, czy nagłą potrzebę oddania moczu.

·          odczuwasz silne napięcie, paraliż, pustkę w głowie,

·          pocisz się

Dobrze jest skorzystać z psychoterapii, bo leczy zarówno przyczyny, objawy jak i konsekwencje zaburzenia, zabezpiecza nas przed nawrotem objawów, pomaga w bezpieczny sposób pokonać lęk i otworzyć się na świat, wyposaża w niezbędne umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach np. reagowania na krytykę, wzmacnia poczucie własnej wartości.

Ostatnio natknęłam się na artykuł, w którym pisano że aktywność fizyczna może wyprzeć wizyty u psychologa czy psychoterapeuty oraz farmakoterapie. Czy faktycznie to jest skuteczniejsza metoda, która sama da sobie radę z tym zaburzeniem ? Ja uważam, że nie. Aktywność fizyczna jest tylko jednym z elementów który wspomaga leczenie depresji, ale jest też bardzo ważny.
Depresja to zaburzenie psychiczne które może pojawić się z różnych przyczyn. Po stracie bliskiej osoby lub niepowodzeń życiowych, albo może być uwarunkowana genetycznie. Także czasy w których żyjemy sprawiają, że podatność na zachorowanie na depresje jest większa i coraz bardziej popularna.
Objawy które pojawiają się podczas tego zaburzenia to: 
Smutek, płaczliwość
Utrata zainteresowań (nic mnie nie cieszy)
Zmniejszenie aktywności, apatia
Zmęczenie, brak energii
Zmiana apetytu (zmniejszenie lub zwiększenie)
Zaburzenia snu (problemy z zasypianiem, budzenie się nad ranem, nadmierna senność)
Niepokój, lęk, lub podniecenie
Trudności z koncentracją i zapamiętywaniem
Poczucie bezużyteczności, bezsensu, poczucie winy, niska samoocena
Napięcie wewnętrzne
Myśli samobójcze
Dolegliwości bólowe (głowy, brzucha, w klatce piersiowej, nerwobóle)
Przy takich dolegliwościach niezwłocznie trzeba udać się do psychologa, który wdrąży odpowiednią terapię skoncentrowaną na indywidualnych potrzebach pacjenta.
Sam fakt, iż to jest obca osoba i przede wszystkim bezstronna która wysłucha i może pomóc daje duży plus wizytom. Czasem się zdaża, że depresja pojawia się u osób z wysokim poziomem neurotyczności wtedy na wizytach pracuje się z psychologiem nad własnymi cechami osobowości oraz uczuciami i emocjami.
Farmakoterapia także odgrywa ważną rolę w leczeniu. Pomaga złagodzić objawy, natomiast terapia pracuje nad przyczynami pojawienia się takiego stanu. 
Wracając do aktywności w depresji, jest ona bardzo ważnym elementem. W późniejszym czasie może zastępować leki, lecz na pewno nie w pierwszej fazie leczenia i nie może być jedynym elementem w pokonywaniu tego zaburzenia. 
Najlepszą aktywnością dla osób depresyjnych mogą być spacery, jazda na rowerze, pływanie oraz gry zespołowe itp. Lecz trzeba pamiętać, że w tej sytuacji gra zespołowa powinna być rozgrywana czysto towarzysko, nie należy wprowadzać elementów rywalizacji, gdyż to u osoby z depresją sprawi, że może poczuć się gorzej. Należy jednak pamiętać aby dawkować aktywność fizyczną oraz wyjścia na zewnątrz, czy spotkania z innymi. Stopniowe, coraz dłuższe wyjścia korzystniej wpłyną na samopoczucie. Jeśli osoba z depresją po długim przebywaniu w czterewch ścianach wyjdzie na długo lub w duże grono osób może to niezbyt dobrze wpłynąć na jej samopoczucie i szybciej się zniechęci (coś podobnego do szoku termicznego).
W całym wpisie zawarłam swoje zdanie na temat aktywności fizycznej podczas depresji. Jest to bardzo ważny element, który powoduje także zmiany w mózgu lecz powinien współgrać z wizytami u psychologa oraz farmakoterapią.